PA  GATI GJITHE BOTËN ME SY,

POR SHPIRTIN S'E NDAU  NGA  FTERRA

- me    Dilaver   Shkurtin

Pyetje: Keni mbajtur dhe mbani lidhje  te forta me Fterren dhe fteriotet, megjithese keni rreth 60 vjet qe nuk banoni në Fterre . A mund të na thoni, ku e kane burimin këto lidhje?

Me Dudishin në Kinë

Përgjigje: Sa me shume kalojne vitet e jetës, aq më shumë kam emocione e më shtohet malli për vendlindjen. Kujtoj shtëpinë ku kam lindur, ku për herë të parë pamë dritën e diellit dhe shqiptuam fjalët Nënë e Baba, ku i paharruari Neim Zani na mësoi abetaren, ku kemi varret e të parëve tanë, midis të cilëve, të Babait e të vëllait, ku vazhdon të jetojë vëllai ynë, Avniu e motrat Mene e Liro. Emocionet shtohen kur kujtoj Bregun e Lleshe, ku prindërit na rritën me shumë mundime, kur kujtoj ujin e ftohet te Kroit të Bedrinit, ku nënat dhe motrat tona në të kaluarën, me vështirësi, të ngarkuara me bucela, na shuanin etjen, ndërsa tashti i gëzohemi ujit të ftohët te Ixorit dhe Ngurrëzës, ku fshatarët tanë, me shumë mundim e djersë, vite më parë, e kanë sjellë në çdo shtëpi.

            Si të mos mbash lidhje me Fterrën kur kujton shokët e dashur me të cilët u rritëm bashkë: Naxhiun, Novruzin, Musain, Malon, Bahriun, Divitin, Hamzon, Raitin etj dhe te mallëngjehesh për ata që nuk jetojnë më: Fuatin e Mate, Osmanin, Skënderin, Pertefin, Lavdoshin, Damon, e më të rinjtë: Pullumbin, Tomorrin, etj. Nuk mund të harrohet shoqëria e pastër me bashkëmoshatarët e mi në të gjithë fshatin. Kujtimet e fëmijërisë dhe të rinisë janë aq të shumta e të shtrenjta, sa nuk mund të shlyhen kurrë e të harrohen lehtë, Edhe kur isha nxënës në Tiranë e Elbasan, e në verë kthehesha për pushime, megjithëse të varfër, nuk ndaheshim nga gëzimi kur me llastikë në dorë vrisnim grifsha, cirko e mëllënja dhe shkonim për t'u larë e zënë peshk tek Pusi i Taros.

            Mund të them me gojen plot, që edhe tani kur vete në Fterrë e takohem me njerezit e mi të dashur e bashkëfshatarët, përtërihem

Pyetje : Keni qenë dhe jeni një çift shëmbëllor bashkë me Dudushin.  A mund të na tregoni ndonje gjë të veçantë nga intimitetet tuaja?

Moskë 1954

            Përgjigje: Nder fterjote,  ka shume çifte të lumtur e shëmbëllorë. Ne kete kategori jemi dhe ne si çift.  Por po të hyjmë në dashurine tonë, ajo nuk është 47 vjeçare, aq sa është koha që jemi martuar, por 60 vjeçare. Ne fakt qe kur ika për studime në Moskë, i premtuam njëri-tjetrit se do të martoheshim. Dhe e mbajtëm premtimin. U martuam në Fterrë sipas zakoneve te fshatit. Dudushi më dhuroi tre fëmijë Mondin, Xhulin e Taulantin. Fëmijët na kane dhuruar pesë nipër e mbesa. Më e madhja, Ardita, e cila më 12 maj mbaron shkëlqyeshëm një nga universitetet e Amerikës për filozofi e marrëdhënie ndërkombëtare, e më të voglën kemi Tean, ëmbëlsirën e pleqërisë.

             Pyetje: Keni një aktivitet të shquar në Luftën Nacionalçlirimtare. A mund  të na thoni si e keni filluar veprimtarine tuaj dhe cilët kanë qënë ata bashkëfshatarë me të cilët keni pasë më shumë lidhje ?

Përgjigje: Në vitin 1942, nën influencën e Turhan Matos, u pranova në grupin edukativ dhe mora pjesë në të gjithë aktivitetet antifashiste të Normales së Elbasanit, ku unë isha nxënës. Në pushimet verore, të po atij viti, mora pjesë në Kuvendin e Fterrës tek Kroi i Bedrinit, ku u formua për herë të parë Këshilli antifashist nacionalçlirimtar dhe njësiti gueril i Fterres. Megjithëse kanë kaluar shumë vite, tek unë kanë lënë shumë mbresa diskutimet e Adem Lonës, Muhedin Haderit, Lazo Kofinës, Hiqmet Dushës, etj.Në qershor 1943 u ktheva në Fterrë. Mora kontakt me Hiqmet Dushën. Mora pjesë në të gjitha aksionet e çetës territoriale. Në verë të po atij viti nën drejtimin e Safet Memit e Shaban Mitës organizuam rininë antifashiste dhe krijuam grupin e rinisë komuniste ku më zgjodhën zëvendës sekretar. Në fillim të vitit 1944 shkova partizan në Komandën e Vendit e të Qarkut, në Kuç. Shërbeva si korrier midis tyre e Zonës së Parë Operative, që ishte në Zagori. Në korrik 1944 u pranova në celulën e Partisë Komuniste të Fterrës me sekretar Safet Memin. Nga shtatori 1944 deri në fund të vitit 1945 punova anëtar i komitetit të rinisë Kurvelesh Tepelenë dhe në sektorin e agjitpropit të Qarkut Gjorokastër.

            Pyetje: Jeni ndër inxhinierët e parë shqiptarë, a mund të na thoni dicka për fillimet e arsimimit tuaj dhe të detyravë që keni kryer ?

Përgjigje: Duke qënë ne shërbim  në një familje pasanike, mbarova klasën e pestë fillore në Tiranë. Vitin e parë e të dytë i mbarova në normalen e Elbasanit. Mbas çlirimit, mbasi mbarova Politeknikumin  7 Nëntori, studjova pesë vjet në Moskë ku u diplomova inxhinier nafte. Nga viti 1955 deri 1961 punova si inxhinier, kryeinxhnier dhe drejtor në Ndërmarrjen e Prodhimit të Naftës në Patos. Pas kësaj kohe e deri në vitin 1967 punova kryetar i degës së naftës në Ministrinë e Minierave e të Gjeologjisë si dhe sekretar i i komisionit të bashkëpunimit tekniko-shkencor me vendet e huaja. Jam autor i librit Mbi shfrytëzimin e puseve të naftës dhe propozues i metodës shfrytëzimit të puseve me naftë të rëndë, me ndihmën e naftës së lehtë, metodë që përdoret edhe sot me  sukses në industrinë e naftës.

Pyetje:  Detyra qe keni pasë ka bërë që të shkoni  ne 45 shtete. A  mund të na thoni se në cilat shtete keni qënë dhe ndonje nga mbresat e veçanta ?

Përgjigje: Po. Ashtu është. Në vitin 1967 deri në vitin 1972 punova në Përfaqësinë Tregtarë në Kinë. Pas  kthimit në Shqipëri  u emerova kryetar i degës së naftës në ndërmarrjet e tregtisë së jashtme. Nga viti 1977 deri 1984 kam qënë atashe tregtar në Algjeri, ku mbuloja edhe 14 shtete Afrikane. Mbas kthimit nga Alegjeria e deri ne vitin 1988, kohë kur dola në pension, punova shef konjukture në ndërmarrjet e tregtisë së jashtme. Kam qënë më shërbim në 45 shtete për problemet e kontraktimit të mallrave të export-importit. Kam qënë në Japoni, Kinë, Rusi, Poloni, Hungari, Rumani, Jugosllavi, Gjermani, Çekosllovaki, Greqi, Francë, Itali, Suedi, pa permendur dhe vende të tjera të Europës, Azisë dhe Afrikës, si Tunizi, Libi, Marok, Senegal, Guine, Mauritani, Maltë, Egjipt, Mali, etj

    Mbresa të veçanta më ka lënë Kremlini në Moskë, Muri I Madh Kinez me gjatësi mbi 5000 km, Kulla Eifel në Paris, Akropoli I Athinës, Koloseu në Romë, Shkretëtira e madhe e Saharasë, etj. Në Japoni përshtypje të veçantë më ka lënë zhvillimi industrial, kultura, respekti dhe jetëgjatësia, kurse në Afrikën e zezë më ka lëne  pershtypje varfëria.

Pyetje, Parlamenti i Fterrës, siç jemi mësuar ta quajmë, ju vlerëson për interesimin tuaj që fteriotët të jënë gjithënjë të bashkuar. Juve si e vlerësoni këtë ?

Prindërit: Hamit dhe Zule Shkurti 1941

Përgjigje:  Vlerësimi për Fterrën dhe fteriotët është produkt I zgjuarsisë, thjeshtësisë, urtësisë, solidaritetit për njëri-tjerin, mikpritjes, ndershmërisë në punë, edukata në të gjitha rastët, por edhe e trimërisë që në momente të ndryshme e gjer në pjësëmarrjen e 45 djemve e vajzave në luftën nacioinalçlirimtare. Këto karakteristika na kanë bashkuar gjithmonë e në çdo rast i jemi gjendur njëri-tjetrit.

Tiranë, 1945

Takimi që bëjnë shumë fteriotë në Tiranë për çdo ditë, ku pijnë kafe së bashku, shkëmbejnë mendime për probleme nga më të ndryshmet dhe informohen për çdo gjë për Fterrën dhe fteriotët, kudo që janë deri edhe jashte Shqipërisë, që bëjnë të gjithë përpjekjet për asfaltimin e rrugës Fterrë-Borsh, takimi tradicional i përvitshëm tek kodrat e Liqenit  të dielën ë fundit të muajit maj, kuvendet e mëdha në Fterrë çdo 5 vjet, botimi i gazetës Fterra jonë që mbushi 5 vjet nga botimi i numrit të parë të saj, e shumë aktivitete të tjera, tregojnë që fteriotët janë gjithmonë të bashkuar dhe kështu do të vazhdojnë edhe brezat e ardhshëm.  Prandaj I kemi vënë detyrë vetes për vazhdimësinë, e në këto takime të aktivizojmë edhe më të rinjtë.

Pyetje: Çfarë kujtoni nga prindërit tuaj ?

Përgjigje: Fëmijëria jonë në Bregun e Lleshe ka shumë për të kujtuar, ka aq shumë sa është e pamundur ti përmendish të gjitha. Mjafton të kujtojmë vuajtjet e prindërve për të na rritur e shkolluar. Nëna ime ka tundur gjashtë djepe. Kur kam lindur unë, sigurisht edhe para kësaj kohe, prindërit tanë jetonin në varfëri të thellë. Nuk mund të na vishnin mirë, por dhe me arnime, nuk mund të na mbathnin, e deri sa vajtëm në shkollë te mësues Neimi bridhnim dhe zbathur. Nuk mund të ngopnim barkun me bukë, veçse ditëve të Bajramit. Kur ish stina e frutave shpesh mbushnim barkun me fiq e mana. Për të na rritur neve, prindërve tanë u duhej të punonin larg, në Galisht e në Rrëmullë, ku mund të siguronin bereqet për një periudhë të shkurtër të vitit. Në koshtrat e fshatit mbilleshin kryesisht patate, qepë, fasule, dhe misër. Por edhe ato nuk mjaftonin për tërë vitin.

Në vitin 1934, bashkë me vëllain tim, Skënderin, në Vranare, u mbytën edhe cangadhet e pakta.Si rezultat I kësaj iku edhe qumështi I dhive në behar,  ku lagnim gojën me një pikë dhallë. Dy motrat u martuan në moshën 13 vjeçe. Dolëm nga varfëria vetëm kur u rrit Zeneli, që hyri në xhandarmëri e u doli për krah prindërve e vëllezërve më të vegjël. Avniu mori zanat në Tiranë, që e ushtroi tërë jetën, me shumë lodhje, por me shumë ndershmëri për të rritur pesë djemtë e tij të mrekullueshëm, njëri më i mirë se tjetri. Mua me ndihmoi të vazhdoj të shkollohem.

Babai ynë vdiq në vitin 1948 e Nëna më 1961.Më 1988 vdiq Zeneli, babai ynë i dytë. Avniu dhe unë i kujtojmë me shumë dhëmbje vuajtjet e tyre për të na rritur neve. U jemi mirënjohës

                                                          Intervistoi  Agron  XHAMA

Nr. 27 prill, 2002